Mała Instytucja Płatnicza to forma prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług płatniczych, która została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2018 roku jako prostsza i tańsza alternatywa dla Krajowej Instytucji Płatniczej. Jest to osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, wpisana do rejestru dostawców usług płatniczych i wydawców pieniądza elektronicznego, prowadząca działalność w zakresie którejkolwiek z usług płatniczych innej niż usługa inicjowania transakcji płatniczej lub usługa dostępu do informacji o rachunku.
Dyrektywa PSD2 a prawo krajowe
Działalność MIP nie jest wolna od ograniczeń – obowiązują ją limity transakcji i środków przechowywanych na rachunku użytkownika oraz istotne ograniczenia o charakterze terytorialnym. Może ona bowiem świadczyć usługi płatnicze wyłącznie na terytorium Polski, w tym za pośrednictwem agentów lub przez oddział.
Payment Services Directive to dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 25 listopada 2015 roku w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego. Zwiększenie bezpieczeństwa uczestników rynku finansowego było nadrzędnym celem jej opracowania. W wyniku implementacji tej dyrektywy na grunt krajowy MIP-y zostały wprowadzone do Ustawy o usługach płatniczych.
Wcześniej działały już w Polsce biura usług płatniczych, a art. 32 omawianej dyrektywy przyznał państwom członkowskim uprawnienie do wprowadzania innej, ograniczonej kategorii usług płatniczych. Działalność MIP jest bowiem regulowana i wymaga spełnienia szczegółowych warunków. Art 117f ust. 2 Ustawy o usługach prawniczych (u.p.p.) stanowi, iż działalność MIP w zakresie świadczenia tego typu usług może być wykonywana wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W praktyce przepis ten oznacza, że wszystkie transakcje instytucji muszą być wykonywane w całości na terytorium Polski.
Polski ustawodawca, implementując dyrektywę, ograniczył więc w istotny sposób terytorialny zakres działalności MIP – regulacja PSD2 nie wymagała tak daleko idących restrykcji. Można przypuszczać, że powodem było ograniczone zaufanie rodzimego ustawodawcy do podmiotów rynkowych. W praktyce oznacza to konieczność ubiegania się przez dostawców usług płatniczych o ubieganie się licencji KIP – co jest procedurą zdecydowanie bardziej sformalizowaną, kosztowną i czasochłonną. Z jednej strony więc, MIP korzysta z szeregu ułatwień względem wymogów licencyjnych stawianych “pełnoprawnym” instytucjom płatniczym. Z drugiej zaś, działalność omawianych podmiotów podlega licznym ograniczeniom publicznoprawnym – w tym ograniczeniom terytorialnym.
Ograniczenie terytorialne dla MIP
Wspomniany wyżej przepis w praktyce oznacza, że dana usługa płatnicza zostać musi przez omawianą instytucję wykonana w całości na terytorium Polski. Najistotniejsze dla funkcjonowania tych podmiotów w ujęciu ograniczenia terytorialnego są następujące wyróżniki:
- usługa płatnicza w żaden sposób nie może przekraczać granicy, niedopuszczalne są np. przelewy transgraniczne;
- prowadzenie przez MIP działalności za pośrednictwem agenta lub w formie oddziału w innym państwie członkowskim jest niedopuszczalne;
- mogą świadczyć swoje usługi nierezydentom, ale tylko w przypadku, gdy dostawca odbiorcy płatności świadczy również usługi na rzecz danego nierezydenta na terytorium Polski.
Wpływ ograniczenia terytorialnego na działalność MIP
Ewolucja krajowego rynku technologii informacyjnych oraz usług płatniczych, coraz większy w nim udział obcokrajowców oraz przedsiębiorców zagranicznych sprawia, że istotne ograniczenia odnoszące się do lokalizacji tych usług, mogą utrudniać właściwy rozwój tego rynku. Wspomnieć należy również o postępującej ekspansji polskich przedsiębiorców na rynkach zagranicznych, którzy mogą odczuwać negatywne skutki omawianych przepisów.
Ograniczenie terytorialne może być źródłem problemów dla tych podmiotów zagranicznych, które chciałyby rozpocząć działalność na naszym rynku – zgodnie z przepisami ustawy nie mogą oni jako MIP utworzyć w Polsce swojego oddziału. Stanowi to także hamulec dla polskich podmiotów – nie mogą oni świadczyć usług transakcji w sposób nieograniczony terytorialnie. W konsekwencji oferta produktowa w tym zakresie zostaje zmniejszona – tak dla przebywających w Polsce cudzoziemców, jak i dla polskich klientów i przedsiębiorców przebywających za granicą. Więcej informacji o MIP znajdziesz na stronie: https://malainstytucjaplatnicza-mip.pl/.
Konsekwencje nieprzestrzegania ograniczenia terytorialnego dla MIP
Podmioty, które chciałyby rozpocząć działalność jako Mała Instytucja Płatnicza lub już uzyskały jej status, powinny mieć na uwadze, że KNF, czyli organ nadzoru dokonuje szczegółowej analizy tego, czy działalność ta jest zgodna z prawem. MIP zobowiązana jest do przekazania Urzędowi KNF oświadczenia i prowadzeniu swojej działalności tylko i wyłącznie na terytorium Polski.
Negatywny wynik kontroli w tym zakresie może skutkować wydaniem decyzji, w której organ zakazuje wykonywania działalności lub zastosowaniem innych czynności nadzorczych, włączając w to kary administracyjne oraz wpisanie na listę ostrzeżeń prowadzonej Komisję Nadzoru Finansowego. Praktyka wskazuje, że ten organ nadzorczy bardzo restrykcyjnie podchodzi do właściwej wykładni i stosowania omawianych przepisów – podejmował on w ostatnim czasie wiele działań sankcyjnych wobec polskich Małych Instytucji Płatniczych.