Potencjometr, inaczej określany też jako rezystor zmienny, to prosty element elektroniczny niezbędny do funkcjonowania sprzętów codziennego użytku. Jakie są zadania i rodzaje potencjometrów oraz z czego są one zbudowane?
Budowa potencjometrów
Rezystor zmienny to urządzenie, którego zadaniem jest regulowanie potencjału, wykorzystywane także do optymalizowania napięcia elektrycznego. Używa się go do regulacji przepływu prądu, normalizowania prędkości obrotowej w silniku czy regulowania głośności dźwięku w urządzeniach muzycznych przez przesuwanie elementu w określonym kierunku. Rodzaj ruchu jest uzależniony od specyfiki, jaką ma rezystor zmienny.
Potencjometr jest zbudowany z połączeniami z obu stron ścieżki oporowej oraz poruszającej się po niej szczotki. Obydwa jej zakończenia są połączone z jednym z dwóch styków zewnętrznych, a opór elektryczny między dwoma stykami jest stały i równy maksymalnej wartości rezystora zmiennego.
W zależności od rodzaju potencjometru szczotka znajdująca się w rezystorze jest połączona z dwoma elementami:
- elektrycznie ze stykiem środkowym,
- mechanicznie z gałką, suwakiem lub śrubą.
Szczotka przemieszczająca się po ścieżce oporowej zmienia rezystancję od zera do wartości maksymalnej i odwrotnie.
Przypomnijmy jeszcze, że po raz pierwszy potencjometry sterowane cyfrowo pojawiły się w 1986 roku, a zapoczątkowała je w Stanach Zjednoczonych firma Milpitas. Fakt, że znalazły szereg zastosowań, spowodował rozwój technologii, a w efekcie potencjometry drugiej i trzeciej generacji, które charakteryzowały się mniejszymi szumami i mniejszym poborem mocy.
Rodzaje potencjometrów
Rozróżniamy kilka rodzajów potencjometrów:
- Potencjometr obrotowy — do regulowania wartości rezystancji służy gałka. Najczęściej jest on wykorzystywany do regulowania głośności w urządzeniach muzycznych.
- Potencjometr suwakowy — z podłużną ścieżką oporową i poruszającym się po niej suwakiem. Wykorzystywany w urządzeniach audio oraz ściemniaczach światła.
- Potencjometr dostrojczy (nastawny) — nastawianie wartości oporu przez specjalny wkręt. Montowany na płytach drukowanych układów i używany do dostrajania obwodów, na przykład w czujnikach światła.
- Potencjometr montażowy — bez obudowy oraz osi. Używany rzadko, najczęściej do jednorazowego użytku.
- Potencjometr wieloobrotowy — najbardziej precyzyjny potencjometr ze ścieżką oporową w formie linii śrubowej i maksymalną liczbą obrotów wynoszącą dziesięć.
Jaki potencjometr wybrać?
Wybierając potencjometr ważne, aby dopasować go do swoich aktualnych potrzeb i zastosowania. Im bardziej skomplikowane jego wykorzystanie, tym powinien on być odporniejszy i wykonany z lepszej klasy surowców.